همه چیز در مورد فرش دستباف

فرش دستباف در تاریخ فرهنگ ایرانیان همواره جایگاهی ویژه داشته است. خانواده‌های ایرانی نه تنها به جنبه‌ی کاربردی آن، بلکه به جنبه هنری آن نیز توجه دارند و می‌توان گفت به صورت ناخودآگاه به جنبه‌های زیبایی‌شناسی هنری آن نیز نیم نگاهی داشته‌اند. اما امروزه با گسترش فرش‌های ماشینی از یک سو، و افزایش نرخ تورم و مشکلات اقتصادی آن از سمتی دیگر، اکثر خانواده‌ها ترجیح می‌دهند تا از فرش‌های ماشینی بیشتر از فرشهای دستباف استفاده نمایند. تنها مزیت فرش‌های ماشینی نسبت به فرش دستباف قیمت بسیار پایین‌تر آن‌هاست. اما به نظر می‌رسد بیشتر خریداران از مزایای فرش‌های دستباف کم‌اطلاع و یا بی‌اطلاع هستند. در زیر نگاهی خواهیم انداخت به هفت مزیت فرش دستباف که می‌تواند دلایلی محکم باشد برای خرید آن به جای فرش ماشینی.

• دوام بیشتر فرش دستباف

از جمله مهمترین نکاتی که هنگام خرید هر کالایی در نظر می‌گیریم ضمانت دوام آن کالاست. فرش دستباف از جمله کالاهایی‌ست که خود تضمین خود است و در صورت رعایت نکاتی در خصوص نگهداری و استفاده‌ی آن می‌توان مطمئن بود که سال‌های سال بدون هیچ گونه مشکلی می‌توانید از زیبایی و دوام آن بهره ببرید. گره‌های فرش دستباف به گونه‌ای‌ست که به سادگی خارج نمی‌شوند زیرا این گره‌ها در تار و پود فرش استوار قرار گرفته‌اند. حال این نکته را قیاس کنید با فرش ماشینی که برای مستحکم بودن گره‌های آن از چسبی مخصوص در پشت آن‌ها استفاده می‌شود که به مرور زمان و در اثر شستشو از استحکام آن کاسته می‌شود.

• سالم و طبیعی بودن الیاف

از جمله نکات مهم فرش‌های دستباف باید به طبیعی و سالم بودن الیاف آن‌ها اشاره نمود. اگر چه این روزها تولیدکنندگان فرش‌های ماشینی تلاش می‌کنند تا از الیاف بدون پرز و حساسیت استفاده نمایند، اما بدون شک الیاف و رنگ‌های استفاده شده در تار و پود فرش‌های دستباف هیچگونه زیانی برای سلامتی انسان‌ها و به خصوص کودکان ندارند.

• ایجاد آتیک و آرامش

الیاف و پشم طبیعی که در فرش‌های دستباف به کار برده می‌شوند توانایی جذب بیشتر صدا را دارند و این موضوع باعث خواهد شد تا در محیط منزل و کار صدای کمتری پیچیده شود تا در نهایت آرامش بیشتری در فضای زندگی شما حکم فرما شود. نکته‌ی جالب این است که حتی استودیوهای موسیقی نیز برای ایجاد آتیک بیشتر در محیط ضبط صدا از فرش دستباف استفاده می‌نمایند.

• کمک به محیط زیست

الیاف طبیعی به کار برده شده در فرش دستباف تماما از پشم ، نخ پنبه و ابریشم ساخته می‌شوند. حال به یاد بیاورید که الیاف مصنوعی فرش‌های ماشینی را که از مشتقات نفتی تولید می‌شوند. بازگشت این مواد به چرخه‌ی طبیعت به سادگی و در مدت زمان کوتاه رخ نمی‌دهد. فراموش نکنیم که پشم مورد نیاز فرش دستباف بدون صدمه رساندن به گوسفندان تولید می‌شود و این عمل در فصل گرما برای این حیوانات مفید و خوشایند نیز هست.

• خنکی در تابستان و گرمی در زمستان

از دیگر رازهای فرش های دستباف باید به این نکته اشاره نمود که الیاف طبیعی به کار برده شده در آن، این قابلیت را دارند که گرما و خنکی را در فصل‌های مختلف در خود نگه دارند تا در نتیجه فضای دلنشین‌تری را برای افراد رقم بزنند. این خصوصیت به هیچ عنوان در الیاف مصنوعی وجود ندارد.

• زیبایی و لطافت بیشتر با گذر زمان

فرشهای دستباف بر خلاف انواع ماشینی هر چه اصطلاحا بیشتر پا بخورند نرم‌تر و لطیف‌تر می‌شوند و همجنین به مرور زمان رنگ‌های طبیعی به کار برده شده در آن زیباتر و چشم‌نوازتر می‌شوند.

• حفظ ارزش در طول گذر زمان

مزیت دیگر فرش های دستباف در این است که در صورت نگهداری صحیح، در طول گذر زمان این فرش‌ها هم می‌توانند زیباتر شوند و هم ارزش خود را نیز بیشتر نمایند. گاه می‌توان فرش دستباف را به قیمتی بسیار بالاتر از قیمت خرید آن فروخت و در نتیجه می‌توان همچون طلا روی آن سرمایه گذاری کرد. این در حالیست که فرش ماشینی کارکرده ارزش مالی چندانی ندارد و فروش نوع دست دوم آن کاری به مراتب دشوار است.

این‌ها بخشی از مزیت‌هایی بود که ما بدان‌ها اشاره نمودیم. شما نیز اگر تجربه‌ی بیشتری نسبت به ارزش‌های فرش دستباف دارید آن را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید : شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید

سی پرشیا مگ

​

 ​

حتما برای شما نیز پیش آمده که هنگام تصمیم‌گیری در مورد خرید فرش دستباف دچار سردرگمی شوید. مهمترین دلیل این سردرگمی تنوع بسیار بالای انواع فرش‌هاست. در این میان گاه خبرهایی از انواع ارزانتر فرش نیز به گوش می‌رسد که می‌تواند ما را دچار شک بیشتر در خصوص خرید فرش نماید . مشخصات ظاهری فرش تنها دلیل برای این حجم از تنوع نیست. بلکه نکاتی همچون میزان تراکم، نوع رنگ به کار رفته، کیفیت پرزها و … نیز بر گستردگی این تنوع افزوده است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا نگاهی بیاندازیم به مهمترین نکاتی که در هنگام خرید فرش باید مد نظر قرار داد :

• نکات مربوط به طرح و اندازه

اولین و یکی از مهمترین نکات در هنگام خرید فرش دستباف طرح و اندازه آن است. معمولا فرش‌ها دارای یک تقارن هستند که با تا کردن فرش از وسط و روی هم قرار دادن آن می‌توان تقارن را نسبت به محورهای مرکزی فرش سنجید. کار دیگری که می‌توان انجام داد استفاده از متر برای این کار است. اگر اندازه فاصله‌ی لبه‌ی حاشیه‌ی‌ بالایی فرش تا وسط ترنج با اندازه‌ی آن تا حاشیه‌ی پائینی فرش بیشتر از حدود سه سانتیمتر نیست می‌توانید نسبت به تقارن آن آسوده خاطر باشید. توجه داشته باشید در صورتیکه این تفاوت اندازه بیشتر باشد قیمت فرش کمتر می‌شود. علاوه بر تقارن در اندازه ، به تقارن در رنگ نیز باید توجه داشته باشید. به جز رنگ‌ها به تقارن در طرح‌ها و اشکال نیز نگاهی بیاندازید.

​

• توجه به رنگ ها و ثبوت آنها

همانطور که حتما می‌دانید رنگ فرش در جهت خواب آن تیره تر از جهت عکس خواب آن به چشم می‌آید. با توجه به این نکته می‌توان گفت خطوط طرح فرش در جهت عکس خواب آن به شکل مشخص تری نمایان می‌شود. در نتیجه از همچون زاویه‌ی دیدی می‌توان یکنواختی رنگ فرش را بهتر تشخیص داد. از مشکلاتی که در رنگ بعضی فرش‌ها وجود دارد باید به دورنگی و اختلالاتی نظیر آن و همچنین عدم تناسب رنگ‌ها اشاره نمود. دقت نمایید که قسمت انتهای پرزها با قسمت های میانی و انتهایی آنها یکدست باشد. وجود اختلاف رنگ در این قسمت ها نشان دهنده‌ی قلم خوردگی و استفاده از رنگ‌های جوهری در فرش است. با تکه‌ای دستمال مرطوب نیز می‌توانید میزان ثبوت رنگ فرش را بررسی نمایید.

​

• توجه به کیفیت پرزهای فرش

فرش‌هایی که پرزهای نرم دارند به نسبت فرش‌های که پرزهای ضخیم‌تری دارند دارای دوام کمتری هستند. در ضمن این فرش‌ها گرد و خاک بیشتری را به خود جذب می‌نمایند. تمیز کردن آن‌ها نیز نسبت به فرش‌های با پرز ضخیم تر دشوارتر است. در نتیجه توجه به کیفیت پرزها نیز از نکات مهم خرید فرش است. توجه داشته باشید ارتفاع پرزها معیار ظرافت و ارزش فرش نیست . بلکه یکنواختی آن‌هاست که نکته‌ی مهمی است. برای فهمیدن این یکنواختی کافیست دستی به روی فرش بکشید و از موج نداشتن آن اطمینان حاصل نمایید.

​

• بررسی پشت فرش

بافت فرش مهمترین عاملی است که باید مورد توجه قرار گیرد. برای بررسی دقیق و صحیح بافت فرش باید نگاهی با دقت به پشت آن انداخت. در این مطالعه نکاتی همچون تعداد گره‌ها، یکنواخت بودن طرح و نحوه‌ی تراکم فرش را در نظر بگیرید. برای اندازه گیری تعداد گره‌های فرش می‌توانید تعداد گره در عرض و طول یک قاب 10 سانتی‌متری را در یکدیگر ضرب نمایید تا در نهایت تعداد گره‌های سطح فرش را دریابید. نکته‌ دیگر در این مورد این است که هرچه ردیف‌های بافته شده بیشتر و بهتر کوبیده شده باشند پودها کمتر به چشم می‌آیند.

​

• بررسی پوسیدگی و رفو شدگی فرش

برای تشخیص قسمت های پوسیده و یا احتمالا رفو شده‌ی فرش نیز کافیست نگاه با دقتی به پشت آن بیاندازید. بخش هایی که رفو شده‌اند معمولا زیرتر و محکمتر از سایر نقاط فرش هستند. با تا کردن بخش هایی از فرش نیز می‌توان به پوسیدگی آن پی برد. در صورت وجود پوسیدگی صدایی خفیف و شبیه به شکستگی ایجاد می‌شود. امتحان پوسیدگی چله‌های فرش با کشیدن یک تار از آنها نیز آزمایش مهمی است. بدیهی است که در صورت پوسیده بودن چله، با کشش نسبتاً کمی چله پاره خواهد شد.

​

• توجه به دکوراسیون منزل

چیدمان و دکوراسیون منزل نیز از عوامل مهم در تصمیم گیری در هنگام خرید فرش است. منظور ما از دکوراسیون تنها توجه به ذوق و سلیقه نیست، بلکه در این مسیر در نظر گرفتن عواملی مثل اندازه و بافت فرش می‌تواند در نگهداری آن نیز سهیم باشد. به عنوان مثال همواره توصیه می‌شود فرش‌های ابریشمی، عتیقه، ظریف و یا با زمینه‌ی روشن را در اتاق نشیمن، نهارخوری و اتاق کودکان استفاده ننمایید. مکان‌هایی کم رفت و آمدتر مثل اتاق خواب یا پذیرایی فضاهای مناسب ‌تری برای پهن کردن این فرش‌ها هستند. اندازه‌ی فرش نیز باید به گونه‌ای انتخاب شود که به ناچار در زیر مبلمان ، کمد و تخت‌خواب قرار نگیرند.

بدون شک شما نیز تجربیاتی بیشتر از این موارد برای خرید فرش دستباف دارید. در صورت تمایل می‌توانید آنها را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید : تاریخچه فرش دستباف در ایران و جهان و نگاهی به پیدایش آن

خرید فرش دستباف در سی پرشیا

​

مهمترین موزه های فرش: موزه‌ها همواره محلی برای یادآوری تاریخ بوده‌اند. تاریخی به گستردگی تمام تمدن‌ها و فرهنگ‌ها. موزه‌ها برای انسان امروزی همچون عبرت‌گاهی‌ست که می‌تواند بازتابی از اصالت و صلابت آبا و اجدادی هر منطقه باشد. در میان آثار مختلفی که در موزه‌های مختلف به نمایش در می‌آیند آثار هنری از جمله مهترین آن‌ها هستند.

آثار به جای مانده از کهن‌ترین تاریخ‌های تمدن و حتی گاهی پیش از تمدن ناگفته‌هایی از تاریخ را در دل خود جای می‌دهند که شاید در هیچ کتاب تاریخی نتوان آن‌ها را یافت. از دیگر نکات جذاب موزه‌ها ایجاد حس و حال گذشته‌های دور است و در نتیجه شگفتی دیدن آثارشان چند برابر می‌شود.

صنایع دستی گوناگونی نیز در تمام موزه‌ها یافت می‌شوند. گاه هیچ عددی برای ارزش آن‌ها نمی‌توان متصور شد. فرش دستباف نیز از جمله همین آثار هستند که نمونه‌های نفیس و قدیمی آن‌ها در جای جای دنیا چشم بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب نموده‌اند. قالی‌هایی که نه تنها اطلاعات گسترده‌ای از تاریخ را می‌توانند بیان نمایند، بلکه جلوه‌گاهی از زیبایی‌شناسی هنر مردمان سرزمین‌های مختلف هستند.

از قدیمی‌ترین فرش‌ها تا بزرگترین آن‌ها در موزه‌های گوناگونی نگهداری می‌شوند. در میان انبوهی از موزه‌ها، تعدادی از آن‌ها هستند که یا تماما فرش‌‌های دستباف را به نمایش می‌گذارند و یا در کنار دیگر آثارشان، نفیس‌ترین فرش‌ها را نیز در دید مخاطبین قرار می‌دهند. در زیر نگاهی خواهیم انداخت به مهمترین این موزه‌ها که فرش‌های ارزشمندی را در خود جای داده‌اند.

موزه فرش باکو:

موزه فرش باکو یکی از موزه‌های مهم جهان است و با داشتن بزرگترین مجموعه فرش‌های مختلف جهان، نخستین موزه تخصصی در حوزه هنر قالی‌بافی و فرش‌بافی نیز به شمار می‌رود. دستور احداث موزه فرش آذربایجان در سال 1967 میلادی صادر شد و این موزه در مکان‌های متعددی برگزار شد. اما در سال 2007، الهام علیف، رئیس‌جمهور وقت آذربایجان فرمان داد تا مکانی اختصاصی و درخور برای این مجموعه احداث شود.

این موزه در مجموع از سه بخش تشکیل شده است. در بخش اول بیش از 650 قالیچه، گلیم، زیلو، پلاس، جاجیم و غیره وجود دارد که اکثرشان در قرن‌های و 19 میلادی بافته شده‌اند. فرش‌های این بخش قالی‌هایی مسطح و بدون پرز هستند که از دو طرف قابل استفاده می‌باشند.

بخش دوم این موزه به بخش فرش‌های کرک دار مشهور است. از 4 بخش مجزای فرش گوبا شیروان، کاراباخ، تبریز و گنجه‌کازاخ تشکیل‌شده که با طرح‌های زیبا و رنگ‌های گوناگون چشم همگان را به خود خیره نموده‌اند. بخش بعدی این موزه شامل محصولاتی است که در ساخت آن‌ها به‌جای پارچه از فرش استفاده شده است. مانند خورجین، سیجیم (طناب)، قشلیق (کیف متصل به زین)، هیبا (کیف کوچیک) و چوال (کیف نگهداری غلات).

موزه تاریخ هنر وین

این موزه در وین پایتخت اتریش قرار دارد. بنای مجلل آن در رینگ‌اشتراسه واقع شده و بالای آن گنبدی هشت‌ضلعی ساخته شده است. این بنا بزرگترین موزه هنری اتریش است و در زمره معروف‌ترین موزه‌های هنری جهان قرار دارد.

موزه وین در سال ۱۸۹۱ همزمان با موزه تاریخ طبیعی به دست فرانتس یوزف یکم (پادشاه اتریش-مجارستان) افتتاح شد. نمای خارجی دو موزه مشابه است و روبروی یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر دو بنا بین سال‌های ۱۸۷۱ و ۱۸۹۱ بر پایه طرح‌های گوتفرید زمپر و کارل فرایهر فون هاسناور ساخته شده‌اند.

امپراتور به منظور تهیه مکانی مناسب برای گردآوری هنر گرانقدر دودمان هابسبورگ و در معرض عموم قرار دادن آن‌ها، دستور به ساخت دو موزه رینگ‌اشتراسه داد. آثار نقاشانی مثل بروگل، دورر، روبنس، رامبراند، ون‌دایک،کاواجیو، کاوالتو از جمله مهمترین آثار این موزه هستند. فرش‌های دستباف نیز از جمله آثاری‌ست که در این موزه در معرض دید مخاطبین قرار دارد.

از جمله مهمترین این فرش‌ها می‌توان به قالی تمام ابریشم شکارگاه که در سال 949 شمسی اصفهان بافته شده، قالی تمام ابریشم و زربافت شکار مربوط به دوره صفوی در کاشان و در نیمه اول قرن شانزدهم و قالی سراسر گل و جانور که در سال 949 شمسی اصفهان بافته شده، اشاره نمود.

برای ادامه کلیک کنید : مهمترین موزه های فرش دستباف در جهان (قسمت دوم)

سی پرشیا

پس از خرید فرش دستباف ، معمولا مهمترین چالش خانواده ها نگهداری از فرش است. در این میان بعضی معتقدند برای محافظت بیشتر از فرش باید آن را مرتب جارو کشید و شست. بعضی نیز معتقدند فرش را باید از تابش نور خورشید دور نگاه داشت و … اما در این میان به نظر می‌رسد نکات ضد و نقیضی نیز وجود دارد که می‌توانند افراد را دچار سردرگمی در انتخاب روش‌های نگهداری از فرش نمایند. در نتیجه در طول این مقاله تلاش‌مان بر این خواهد بود تا اصولی‌ترین و کاربردی‌ترین نکات در نگهداری از فرش دستباف را در اختیار شما قرار دهیم. نکاتی که می‌توانند بر عمر و کیفیت فرش‌های دستباف شما بیافزایند:

• جابجا کردن فرش

بهتر است فرش را در طول سال چند باری بچرخانید. این کار باعث می‌شود تا همه قسمت‌‌‌های فرش به یک میزان پا بخورند. همچنین با این عمل بعضی قسمت‌های فرش همیشه زیر مبلمان نخواهند ماند. میزان تابش نور نیز تنها بر یک بخش از فرش نخواهد بود.

• جلوگیری از تابش نور

تا جایی‌که امکان دارد باید تلاش کنید تا از تابش مستقیم نور خورشید به روی فرش جلوگیری نمایید. نور خورشید در صورتیکه به صورت طولانی مدت بر روی فرش بتابد باعث از بین رفتن رنگ‌ها خواهد شد. انتخاب صحیح پرده و جابجایی فرش از جمله راهکارهای مناسب برای این مورد است.

• چسب زدن یا نزدن به ریشه ها

یکی از مهمترین موارد در نگهداری از فرش ، که اختلاف نظر بر سر آن زیاد است، چسب زدن یا نزدن به ریشه‌های فرش است. بعضی برای مرتب کردن فرش و همچنین کشیده و پاره نشدن ریشه‌ها به انتهای آن‌ها چسب شیشه‌ای می‌زنند. بهتر است هرگز این کار را انجام ندهید. زیرا این عمل باعث پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود. نرسیدن هوا عاملی خواهد بود برای تغییراتی شیمیایی در ماده چسب.

• شستن فرش

شستشوی فرش نیز از دیگر مباحث مهم در نگهداری از آن است. برای محافظت بیشتر بهتر است زودتر از هر 5 سال یکبار اقدام به شستشوی فرش ننمایید. مواد شوینده‌ای که برای شستشو استفاده می‌شود برای الیاف فرش بدون ضرر نیستند. در ضمن توصیه می‌شود جهت شستشو از قالیشویی‌های مجاز و معتبر خدمات بگیرید.

• تردد با کفش

یکی دیگر از مواردی که باعث سابیدگی و همچنین کثیفی فرش می‌شود تردد با کفش بر روی آن است. سابیدگی پرزها به مرور زمان باعث از بین رفتن فرش می‌شود. کثیف شدن فرش نیز شما را مجبور به شستشوی بیش از اندازه آن خواهد نمود.

• استفاده از جاروبرقی

جارو کردن فرش مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند، اما نحوه جارو کردن می‌تواند در عمر فرش تاثیرگذار باشد. بهتر است برای تمیز کردن فرش جاروبرقی را با قدرت و فشار زیاد استفاده ننمایید. این کار به مرور زمان به الیاف طبیعی فرش آسیب می‌زند و باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.

• استفاده از پد

برای جلوگیری از کشیدگی تار و پود فرش بهتر است زیر آن پد بیاندازید. با این کار از فرسودگی و پارگی فرش جلوگیری می‌شود و در نتیجه طول عمر و کیفیت فرش افزایش می‌یابد. در نتیجه برای اینکه فرشی نرم‌تر و باکیفیت‌تر داشته باشید به میزان مساحت فرش‌تان پد تهیه نمایید و به زیر فرش بیاندازید.

 شما چه تجربیاتی دیگری در نگهداری و مراقبت از فرش دارید؟ می‌توانید نظرات خود را با ما و سایر مخاطبین در این صفحه به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید : شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید

سی پرشیا مگ

هر کدام از فرش‌های مناطق مختلف ایران، دارای ویژگی‌های متمایز کننده‌ای هستند. طرح و نقشه» اولین تمایز و ساده‌ترین راه تشخیص آن‌ها محسوب می‌شود. البته با توجه به آنکه ممکن است نقشه معمول یک منطقه در شهرهای دیگر نیز بافته شود، لذا این روش اگر چه ساده است ولی دقیق نیست. برای مثال، نقشه‌های معمول فرش نائین در منطقه کاشمر و روستاهای استان خراسان نیز بافته می‌شوند. ولی بطور معمول این فرش‌ها به لحاظ کیفی با فرش نائین قابل مقایسه نیستند. بطور کلی برای تشخیص دقیق محل بافت، به سالها تجربه و کارشناسی در این حوزه احتیاج است. در این بررسی باید نوع گره و بافت، مصالح بکار رفته و… در تشخیص دقیق محل بافت، مدنظر قرار بگیرند.

ساده‌ترین راه، مشاهده

برای آشنایی با طرح و نقشه معمول فرش‌های مناطق مختلف ایران، اگر تنها راه نباشد، قطعا ساده‌ترین راه مشاهده» است! بدیهی است که درصورت مشاهده فرش‌های متعدد مناطق مختلف، شباهت‌ها و الگوهای تکرارشده در این طرح‌ها برای بیننده کشف می‌شوند. در صورت مشاهده فرشی دیگر، بیننده با مرور ذهن خود کشف می‌نمایند که این فرش مشابه فرش کدام منطقه است. این همان روشی است که ذهن ما با دیدن چهره یک فرد جدید عمل می‌کند. ذهن می‌تواند حدس بزند که فرد مذکور حدود چند سال دارد و احتمالا از چه نژادی است. در این مثال، هر چه بیننده، دنیا دیده‌تر و با تجربه‌تر باشد تشخیص دقیق‌تری خواهد داد. در خصوص تشخیص نقشه محل بافت نیز، هر چه بیننده تجربه بیشتری داشته باشد و فرش‌های بیشتری از مناطق مختلف را دیده باشد، در تشخیص دقیق‌تر عمل خواهد نمود.

چند نمونه

برای مثال فرش‌های منطقه هریس (در استان آذربایجان شرقی)، اغلب دارای نقوشی با خطوط شکسته و هندسی هستند. اغلب دارای رنگ‌های تیره و البته قرمز لاکی خاصی می‌باشند. ترنجی بزرگ که معمولا به شکل مربع است در وسط این قالی‌ها خودنمایی می‌کند. یا اغلب فرش‌های نائین (در استان اصفهان)، با رنگ زمینه روشن کرم یا بژ و چند رنگ محدود و با ترنجی گرد بافته می‌شود. در نتیجه هرچه فرد علاقمند به فرش ایرانی، فرش‌های بیشتری از هر منطقه را ببیند، رفته رفته با شباهت‌ها و تفاوت‌های فرش‌های مناطق مختلف ایران بیشتر آشنا خواهد شد و قدرت تشخیص و تمیز خود او افزایش خواهد یافت.

در رابطه با فرش‌های مناطق مختلف ایران، کتاب‌های متعددی توسط مولفین ایرانی و خارجی نوشته شده که علاقمندان می‌توانند از طریق آن‌ها با نمونه‌هایی از فرش‌های ایرانی آشنا شوند. از طریق وب سایت سی‌پرشیا نیز، این امکان وجود دارد که فرش‌های موجود بر اساس محل بافت فیلتر شوند تا کاربر بتواند فرش‌های مختلفی از یک منطقه را در کنار یکدیگر مشاهده نماید و به شباهت‌ها و اشتراکات طرح و نقش آنها بیشتر پی ببرد.

همچنین بخوانید : نماد خورشید آریایی و گردونه خورشید در فرش دستباف

سی پرشیا مگ

فرش های دستباف از دیرباز همواره بخشی از فرهنگ و هنر غنی ایرانی بوده است. ایرانیان در اعصار مختلف دست به تولید فرش با طرح و رنگ و نقش‌های متنوع و چشمگیری زده‌اند. می‌توان گفت جهانیان فرش دستباف را با پسوند ایرانی می‌شناسند.

در یکی از ساده‌ترین تعاریف در مورد فرش، آمده است: قالی یا فرش نوعی گستردنی بافته شده از الیاف پشم، پنبه و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار می‌رود ». با توجه به این تعریف و بر طبق سنت، چشمان ما عادت نموده تا این اثر هنری زیبا را همواره زیر پاها ببیند.

 نظامی در بیتی می‌فرماید:

پی غولان در این بیغوله بگذار / فرشته شو قدم زین فرش بردار

اما در این مقاله تلاش خواهیم نمود تا دلایلی را مبنی بر اینکه وما جایگاه فرش بر روی زمین نیست بیان نماییم. با قرار دادن انواع مختلف فرش بر روی دیوارهای محل زندگی و کار می‌توان تجربه‌ای متفاوت از کاربری فرش‌ها را به دست آورد. پیش از پرداختن به نکات مربوطه، ذکر این نکته اامی‌ست که در اینجا منظور ما از فرش تنها محدود به قالی نمی‌شود. انواع گبه و گلیم نیز تاثیرات یکسانی خواهند داشت.

1- زیبایی بیشتر دکوراسیون

فرش‌های دستباف به دلیل تنوع گسترده‌ای که در طرح، نقش، رنگ، ابعاد و … دارند می‌توانند سلایق گوناگون را شامل شوند. طیف طرح‌های متنوع این فرش‌ها با انواع دکوراسیون کلاسیک و سنتی تا مدرن می‌تواند هماهنگ باشد. در نتیجه این تنوع زیبا می‌تواند دکوراسیون هر خانه‌ای را چشم‌نوازتر نماید.

آویز نمودن چنین فرش‌هایی بر دیوار منزل یا محل کار، می‌تواند هر فردی با هر سلیقه‌ای را راضی نماید.

2- آرامش بیشتر در محیط زندگی و کار

یکی دیگر از مزایای استفاده از فرش‌ها بر روی دیوار ایجاد آتیک صدا است. الیاف و پشم طبیعی که در فرش‌های دستباف به کار برده می‌شوند توانایی جذب بیشتر صدا را دارند. این موضوع باعث خواهد شد تا در محیط منزل و کار صدای کمتری پیچیده شود. در نهایت با این کار آرامش بیشتری در فضای زندگی شما حکم فرما می‌شود. برای نمونه یکی از مزایای آتیک بودن فضا این است که با صدای آهسته‌تری میتوانید با یکدیگر صحبت کنید و حتی از موسیقی و تلویزیون لذت ببرید.

در ضمن با افزایش ساخت و ساز آپارتمان‌ها و گاهی دیوارهایی با ضخامت کم، بسیار پیش می‌آید که صدای همسایه‌ها داخل واحدهای دیگر نیز شنیده شود. نصب فرش بر روی چنین دیوارهایی می‌تواند همچون عایق صدا تا حدی این معضل را برطرف نماید.

3- حفظ و ایجاد گرمای خانه و زندگی

استفاده از فرش های دستباف به عنوان دیوار آویز همچنین می‌تواند در فصل سرما مانند عایق حرارتی عمل نماید. این عمل مانع از هدررفت گرما می‌شود. این بافته‌ها به دلیل استفاده از موادی همچون پشم در تار و پودشان به سان پوستینی گرما را در خود نگاه میدارند. از طرفی مانع نفوذ سرما از دیوارها نیز می‌شوند. به همین دلیل در بسیاری از مناطق سردسیر روسیه و کشورهای جدا شده از شوروی، فرش به عنوان آویز دیواری در دکوراسیون استفاده می‌گردد.

در نتیجه به خصوص برای خانه‌هایی که پشت بعضی دیوارهای آن‌ها فضای بازی وجود دارد و همواره با مشکل نفوذ سرما مواجه هستند، نصب این بافته‌ها بر روی دیوار می‌تواند مفید باشند. همچنین با استفاده از زیبایی آن‌ها گرمایی معنوی نیز می‌تواند فضای منزل و محیط کار را در بر بگیرد.

4- ایجاد احساس زندگی بی آلایش

در مورد فرش های دستباف مورد نظر این مقاله باید اشاره نماییم که توجه ما تنها به فرش‌های گران قیمت نیست. بلکه در میان انبوه بافته‌ها، بسیارند فرش‌هایی که به صورت ذهنی‌باف توسط یک هنرمند عشایر و روستایی خلق شده‌اند. گاه این طرح‌ها بدون نمونه مشابه و منحصربه‌فرد باقی می‌مانند.

لذا حال و هوا و زیست و فرهنگ عشایری و روستایی، که همواره به بی‌آلایشی معروف هستند، همراه این فرش‌ها به خانه‌های شهرنشینان نیز سرایت می‌کند. در نتیجه حسی از زندگی به دور از شلوغی‌های شهرنشینی را با خود به همراه می‌آورند.

5- ارزش هنری فرش

یکی از انواع تزئینات دیواری مورد استفاده خانواده‌ها تابلوهای نقاشی است. این تابلوها که گاهی هزینه چندان کمی را نیز به همراه ندارند دارای ارزش‌های مادی و معنوی متفاوتی هستند. در اینجا منظور ما تابلوهای نفیسی که در حراجی‌های هنری با قیمت‌های بسیار بالا خریداری می‌شوند نیست.

ارزش کار هنرمند نقاش بدون شک بر هیچ‌کس پوشیده نیست. اما به جرات می‌توان اذعان داشت که ارزش هنری و معنوی یک فرش دستباف، با توجه به زمان زیادی که هنرمند قالی‌باف برای خلق آن می‌گذارد، آن چنان که شایسته است، در حوزه توجه بیشتر افراد نیست. در نتیجه نصب یک قالی بر روی دیوار می‌تواند نگاه هنری شما را در دکوراسیون منزل و یا محل کارتان پدیدارتر نماید.

در ضمن باید به این نکته نیز اشاره نمود که ارزش مالی تابلوهای نقاشی معمول که اشاره شد به مرور زمان چندان فرقی نخواهد نمود و پیدا کردن خریدار برای آنها چندان ساده نیست. حال اینکه فرش‌های دستباف همچون یک سرمایه عمل می‌کنند. آن‌ها به مرور زمان  ارزش مادی خود را از دست نمی‌دهند. بلکه همواره مشتریانی دارند که با ارقامی بالاتر حاضر به خرید آن‌ها هستند.

در نتیجه تمام نکاتی که گفته شد، شما نیز می‌توانید با تهیه و نصب فرش‌هایی از این دست، بر روی دیوارهای محل زندگی و کار تجربه‌ای متفاوت و دلنشین را برای خود و خانواده به ارمغان بیاورید. در ضمن می‌توانید این تجربیات را با ما و دیگران نیز به اشتراک بگذارید.

همچنین بخوانید: هفت دلیل برای خرید فرش دستباف که شاید نمی دانستید

سی پرشیا مگ

اگر تجربه خرید فرش دستباف را داشته باشید حتما با تاکید فروشنده‌ها بر تعداد رج فرش مواجه شده‌اید. یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت نهایی یک فرش دستباف ریز یا درشت‌بافی آن است. از تعداد گره‌هایی که در مقیاسی معین بافته می‌شود با عنوان تراکم یاد می‌شود. تراکم یکی از نکات مهم و اساسی برای تعیین کیفیت و البته ارزشمندی فرش دستباف به شمار می‌رود.

رج فرش معیاری برای تراکم

رج فرش یکی از مقیاس‌های اصلی اندازه‌گیری تراکم فرش دستباف است. این مقیاس اندازه‌گیری قدمتی دیرینه در تاریخ بافت فرش ایران دارد. مفهوم آن با مقیاس اندازه‌گیری به نام ذرع درهم آمیخته است. در تبریز هر ذرع معادل ۱۱۲ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. برای اندازه‌گیری تعداد گره‌های فرش از یک شانزدهم ذرع استفاده می‌شود.

در نتیجه ۱۱۲ سانتی‌متر بر ۱۶ تقسیم می‌شود که حاصل آن ۷ سانتی‌متر خواهد شد. یعنی یک مقیاس برای رجشماری این است که تعداد گره را در هر ۷ سانتی‌متر شمارش می‌کنند. بنابراین در فرش‌بافی، به صورت معمول هر رجشمار، معادل ۷ سانتی‌متراست. هر اندازه که تعداد گره در این هفت سانتی‌متر بیشتر باشد به همان میزان تراکم فرش بالاتری را متصور خواهیم بود. و در نتیجه آن، می‌توان گفت که یک فرش نسبت به فرشی دیگر نفیس‌تر و ارزشمندتر خواهد بود.

نحوه شمارش رج فرش

حال با توجه به نکاتی که گفته شد می‌بینیم که محاسبه تعداد گره‌های فرش کار چندان سختی نیست. برای این منظور کافی است تا از یک خط‌کش استفاده نمایید. خط‌کش را جایی در پشت قالی قرار دهید و با دقت تعداد گره‌ها را در ۷ سانتی‌متر شمارش کنید. این معمول‌ترین روش شمارش رج فرش می‌باشد.

فرش با زبان خودش به شما خواهد گفت که تا چه اندازه نفیس است. از آنجا که فرش به صورت عرضی بافته می‌شود بهتر آن است که شمارش رجشمار هم در عرض فرش انجام شود. ذکر این نکته اامی‌ست که هرچه تعداد رجشمار در بخش‌های مختلف فرش برابر باشد، کیفیت و یک‌دستی فرش بیشتر است.

عوامل موثر در ریز یا درشت‌بافتی

در این مورد دلایلی متعددی دخیل هستند. سلیقه، توانایی، زمان، امکانات و … از جمله مهمترین عوامل ریز یا درشت‌بافتی یک فرش هستند. به عنوان مثال اگر دارکشی فرش با نخ چله نازک و نزدیک به هم انجام شود و با خامه نازک فرش بافته شود، در نهایت فرش ریزبافت و در غیر این صورت فرش درشت‌بافت خواهیم شد. میزان ریزبافتی فرش، با شاخص‌های مختلفی سنجیده می‌شود که به لحاظ سنتی و تاریخی در هر بخشی از ایران می‌تواند متفاوت باشد.

دستمزد بافنده نیز معمولا بر اساس تعداد گره‌های بافته شده در فرش مشخص می‌گردد. از آنجایی که فرش‌های ریزبافت، تعداد گره بیشتری دارند و بافت آن‌ها نیز دشوار تر و زمان‌برتر است مزد بافت بیشتری دارند. در نتیجه این موضوع نیز می‌تواند در روند تولید فرش دستباف دخیل باشد. به همین دلیل قالی‌های ریزبافت‌تر قیمت بالاتری دارند. از دیگر عوامل مهم تاثیرگذار در قیمت این فرش‌ها کیفیت بالا به واسطه گره بیشتر آن‌هاست.

مقیاس‌هایی دیگر

مقیاس تعداد رج تنها شاخص سنجش میزان ریزبافتی یک فرش نیست. در بعضی شهرها و انواع قالی‌های مرتبط با آن‌ها از اصطلاحاتی دیگر استفاده می‌شود. به عنوان مثال در شهر نائین از اصطلاح لا” برای شاخص ریزبافتی استفاده می‌شود. عددی که قبل از کلمه لا” گفته می‌شود، نشانگر میزان ضخامت نخ چله‌ای است که فرش بر روی آن بافته شده است. برای مثال فرش 9 لا، از فرش 6 لا، 50% درشت بافت تر است. اصطلاح‌های دیگری هم در مناطق مختلف ایران وجود دارد. حتی در اصفهان معمولا تعداد رج را در هر 6/5 سانت شمارش می‌نمایند. در خارج از کشور، معمولا از شاخص تعداد گره در متر مربع و تعداد گره در فوت مربع استفاده می‌شود.

در مورد اصطلاحات دیگر در مقاله‌ای دیگر صحبت خواهیم نمود. امیدواریم که این روش شمارش رج برای شما مفید بوده باشد. شما کدام نوع فرش را بیشتر می‌پسندید؟ ریزبافت یا درشت‌بافت؟ می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگران در میان بگذارید.

همچنین بخوانید: شش نکته‌ی مهم که در هنگام خرید فرش دستباف باید در نظر بگیرید

سی پرشیا مگ